รังนกนางแอ่น : ประโยชน์มหาศาลที่ยังถูกซ่อนเร้น

ภาคใต้ของไทย มีแหล่งทำรังของนกนางแอ่นกว่า 150 เกาะ นักวิจัยเตรียมนำลงแผนที่ ภูมิทัศน์ภาคใต้ยืนยันการมีอยู่ และเพื่อให้เกิดการใช้ประโยชน์ จากธุรกิจรังนกนางแอ่นอย่างสมดุลและเหมาะสม โดยให้ชาวบ้านในพื้นที่เจ้าของแหล่งรังนกได้มีส่วนร่วมรับรู้และได้รับประโยชน์ อย่างเป็นรูปธรรม ไม่ใช่การเป็นธุรกิจที่มีผลประโยชน์มหาศาล แต่เป็นเรื่องปิดบังซ่อนเร้นและรับรู้กันเฉพาะกลุ่มชี้เหตุความรุนแรง ปัญหาโจรขโมยรังนกก็เป็นเพราะความเชื่อในสรรพคุณ เป็นยาอายุวัฒนะหายากและราคาแพง การลักขโมยจึงเป็นเรื่องปกติที่ทำกันตั้งแต่ชาวบ้านจนถึงนักการเมือง นับเป็นพันปีมาแล้วที่มนุษย์เรารู้จักการกินรังนก รังที่สร้างมาจากน้ำลายนกนางแอ่นด้วยความเชื่อว่ามีสรรพคุณเป็นยาบำรุงกำลังชั้นเยี่ยมและรักษาโรคได้สารพัด โดยเฉพาะโรคระบบทางเดินหายใจ นกนางแอ่นจึงได้สำแดงบทบาทและความสำคัญมาตั่งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ในฐานะเป็นสิ้นค้าราคาแพงที่มีผลประโยชน์มหาศาล อย่างไรก็ตามข้อมูลการมีอยู่ และความเป็นไปในการใช้ประโยชน์จากธุรกิจรังนกยังคงเป็นเรื่องลับๆและซ่อนเร้นที่รับรู้กันในวงจำกัดเฉพาะกลุ่มเท่านั้น ซึ่งคนภายนอกหรือแม้แต่คนในพื้นที่แหล่งรังนกไม่มีโอกาสได้รับรู้หรื่อร่วมใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติชนิดนี้ได้อย่างแท้จริง

ในประเทศไทยมีนกนางแอ่น 12 สายพันธ์ รังนกที่มีมูลค่าคือรังนกของนางแอ่นกินรัง ซึ่งในประเทศไทยมีอยู่ด้วยกัน 3 ชนิด คือ นกแอ่นกินรัง นกแอ่นกินรังตะโพกขาว และนกแอ่นหางสี่เหลี่ยมหรือนางแอ่นรังดำ นกนางแอ่นกินรังเป็นนกขนาดเล็กบินเร็ว มีขนาดประมาณ 10-14 ซม.ชอบอยู่รวมกันเป็นฝูงใหญ่ อาศัยทำรังอยู่ภายใยเกาะเล็กเกาะน้อยชายฝั่งทะเล ใช้น้ำลายทำรังเพื่อวางไข่ มีฤดูกาลสืบพันธ์ระหว่างเดือนกุมภาพันธ์ – เมษายนของทุกปี แต่ห้วงเวลาอาจแตกต่างกันไปในแต่ละพื้นที่ ปกตินกเพศเมียจะเป็นผู้สร้างรังโดยลำพัง เว้นรังที่สามซึ่งนกเพศผู้และเมียจะช่วยกันสร้าง นกจะสร้างรังในเวลากลางคืนและใช้เวลาประมาณ 1 เดือน รังมีรูปเป็นถ้วยครึ่งซีกเมื่อแห้งและแข็งตัวจะมีลักษณะคล้ายคลึงกับวุ้นเส้นที่อัดตัวกันแน่น โดยตัวรังจะตรึงติดอยู่กับผนังถ้ำหรือภายในผนังอาคารสิ่งก่อสร้างที่นกอาศัยอยู่ นกนางแอ่นกินรังเป็นสัตว์ป่าคุ้มครองชนิดเดียวที่มีพฤติกรรมสร้างรังทดแทน กล่าวคือ นกจะสร้างรังใหม่ทดแทนรังที่ถูกเก็บเกี่ยวหรือรังที่ถูกทำลายก่อนที่จะวางไข่ แต่หลังจากที่นกวางไข่แล้วแม้รังถูกทำลายหรือถูกเก็บเกี่ยวไป นกก็จะไม่สร้างรังทดแทนอีก รังแรกจะเริ่มสร้างประมาณเดือนกุมภาพันธ์ รังที่สองสร้างประมาณปลายเดือนมีนาคม ส่วนรังที่สาม สร้างประมาณกลางเดือนเมษายน มีเพียงนกบางตัวเท่านั้นที่จะสร้างรังที่สี่ แม้จะเก็บเกี่ยวหรือไม่ก็ตาม แต่ถ้ามีการเก็บเกี่ยวรังที่ สี่ ก็จะสามารถรังที่ห้า และ หก ทดแทนได้ สำหรับคนมุสลิมบางส่วนเชื่อว่า นกนางแอ่นเป็นสัตว์ที่ออกมาจากเหงื่อผู้นำศาสนา คือ นบี อิบรอฮิม และยังเชื่อกันว่าวัฒนธรรมการกินรังนกของคนไทย สิงคโปร์ ญี่ปุ่น หรือ นานาประเทศต่างก็ได้รับการถ่ายทอดมาจากวัฒนธรรมการกินของชาวจีน ซึ่งเชื่อว่าการกินรังนกนางแอ่นทำให้อายุยืน สามารถบำบัดรักษาโรคต่างๆได้